Rrugët e mundshme për një zgjidhje të krizës në Gazë

Pavarësisht negociimit të dy armëpushimeve të vetme të luftës së tmerrshme në Gazë, përfshirë lirimin e gati 150 pengjeve, situata sot duket e pashpresë dhe e destinuar thjesht të vazhdojë pa një fund të qartë në horizont. Kjo nuk është e pranueshme.

Kjo luftë duhet të mbarojë. Pengjet duhet të kthehen në shtëpi. Ndihma humanitare duhet të shtohet. Gaza ka nevojë për një rimëkëmbje shumëvjeçare pa Hamasin në krye. E gjithë kjo duhet të fillojë tani.

Pra, si?

Vetëm dy javë më parë, kishte shpresë se Izraeli dhe Hamasi, përmes ndërmjetësimit të SHBA-së, Katarit dhe Egjiptit, ishin në prag të një armëpushimi 60-ditor.

Kjo marrëveshje përfshinte lirimin e gjysmës së pengjeve të gjalla që Hamasi ende i mban, që mendohet të jenë dhjetë persona, në këmbim të të burgosurve palestinezë, përfshirë më shumë se njëqind që tani vuajnë dënime me burgim të përjetshëm, së bashku me një armëpushim 60-ditor dhe tërheqje të forcave izraelite nga zonat e populluara, rritje të përditshme të ndihmës humanitare dhe një angazhim nga Izraeli, i mbështetur nga Trumpi, për të negociuar gjatë atyre 60 ditëve kushtet për t'i dhënë fund luftës.

Këto bisedime premtuese thuhet se u ndërprenë pasi udhëheqësit e Hamasit që jetonin rehat në Katar pranuan kushtet e tij, por terroristët e Hamasit që mbanin çelësat e pengjeve brenda Gazës thanë jo ose vendosën kushte të reja.

Izraeli dhe SHBA-ja u larguan nga bisedimet, duke çuar në dështimin e tyre.

Në ditët që pasuan, dolën raportime për një krizë humanitare të paparë në Gazë - kryesisht për shkak të vendimit të Izraelit në mars për të mos lejuar asnjë ndihmë të hyjë për gati 80 ditë. Izraeli tani përballet me një krizë të shkaktuar nga vet ai, me vëmendjen e botës të përqendruar në vendimet e tij të gabuara humanitare, në vend që të përqendrohet te Hamasi si pengesë për një armëpushim.

Ndërkohë, Franca është përgjigjur me një iniciativë për të njohur krijimin e një shteti palestinez muajin e ardhshëm, pa kërkuar asgjë paraprakisht nga Hamasi ose pa shpjeguar se si një iniciativë e tillë mund të ndihmojë në përfundimin e krizës së shpejti. Mbretëria e Bashkuar ka shkuar një hap më tej dhe ka thënë se do të njohë një shtet palestinez muajin e ardhshëm nëse nuk ka një armëpushim, duke garantuar kështu që Hamasi nuk do ta pranojë një të tillë.

Nga ana tjetër, Hamasi i ka mirëpritur këto iniciativa dhe ka publikuar imazhe të një pengu të dobësuar që po gërmonte varrin e tij, duke e bërë të qartë se tani nuk ka ndërmend të arrijë një marrëveshje.

Opsionet e propozuara

Para se të diskutohen mënyrat për të dalë nga kjo situatë pa krye, duhet të përcaktohet se ofrimi i ndihmës për popullin e Gazës është i panegociueshëm dhe duhet të vazhdojë pavarësisht gjithçkaje. Kjo nuk është vetëm morale, por edhe strategjike, sepse Hamasi e sheh vuajtjen e civilëve si një pjesë të strategjisë së tij. Bllokada e Izraelit, një taktikë që administrata Biden nuk e lejoi kurrë, ishte një kurth për vet Izraelin, duke i lejuar Hamasit të ndryshonte situatën, edhe pse grupi pengon armëpushimin e nevojshëm për të sjellë lehtësim të menjëhershëm dhe të qëndrueshëm për popullsinë që pretendon se e përfaqëson.

Që atëherë, Izraeli ka shpallur pauza humanitare në luftime dhe ka rikthyer shpërndarjen e ndihmës së OKB-së, madje edhe me rrezikun e ndonjë devijimi drejt Hamasit. Ky është veprimi i duhur dhe duhet të vazhdojë pavarësisht se cili opsion zgjidhet në të ardhmen për të siguruar lirimin e pengjeve.
Opsionet që po diskutohen mund të kategorizohen në 5:

1. Fitorja ushtarake: Mbështetësit e këtij opsioni, përfshirë edhe brenda qeverisë izraelite, pretendojnë se udhëheqësit e Hamasit brenda Gazës nuk do të pranojnë kurrë një marrëveshje.

Prandaj, Izraeli nuk ka zgjidhje tjetër veçse të intensifikojë më tej fushatën e tij ushtarake, duke përfshirë gjetjen dhe eliminimin e atyre pak udhëheqësve të mbetur të Hamasit në Gazë. Shpresa është që kontrolli i Hamasit në Gazë të thyhet dhe Izraeli më pas të mund të krijojë një entitet të ri palestinez për të siguruar dhe qeverisur Rripin e Gazës, një që nuk është Hamasi ose Autoriteti ekzistues Palestinez.

Por Izraeli e ka bërë pikërisht këtë që nga maji, duke intensifikuar fushatën e tij ushtarake me pesë divizione të vendosura në Gazë. Ky operacion, i quajtur “Karrocat e Gideonit”, ndihmoi në eliminimin e Mohammed Sinwar, udhëheqësit të Hamasit në Gazë në atë kohë, dhe në pushtimin e 70% të Rripit të Gazës. Por Izraeli gjithashtu humbi mbi dyzet ushtarë, vrau tragjikisht civilë dhe nuk e ndryshoi rrënjësisht ekuacionin ose nuk çoi në një marrëveshje.

Nuk ka asnjë arsye për të besuar se më shumë nga e njëjta strategji do të japë një rezultat të ndryshëm, dhe intensifikimi i luftës tani, teksa mbështetja ndërkombëtare ka arritur në pikën më të ulët, bart rreziqe strategjike për Izraelin.

2. Marrëveshja gjithëpërfshirëse: Mbështetësit e këtij opsioni pretendojnë se pengesa për marrëveshjen 60-ditore të armëpushimit janë fazat e saj, pasi Hamasi kërkon një fund të përhershëm të luftës që në fillim. Kështu, Izraeli tani duhet të propozojë kthimin e të gjithë pengjeve, të gjallë e të vdekur, në këmbim të një tërheqjeje të plotë nga Gaza, krijimin e një strukture të re qeverisëse që nuk është Hamasi dhe një lirim në shkallë të gjerë të të burgosurve palestinezë nga burgjet izraelite. Ky mund të quhet opsioni “t’i kesh të gjitha” sepse sugjeron se ekziston një çelës magjik për t’i liruar të gjitha pengjet, për t'i dhënë fund luftës dhe për ta larguar Hamasin nga çdo rol i rëndësishëm në Gaza.

Megjithatë, nga përvoja me negociatat me Hamasin, ky propozim ka të ngjarë të çojë në një negociatë edhe më të vështirë në fillim. Hamasi do të negociojë për çdo emër në një këshill qeverisës të propozuar, do të kërkojë garanci të tilla si një rezolutë e Këshillit të Sigurimit të OKB-së kundër operacioneve të ardhshme izraelite, do të refuzojë të çarmatoset ose të heqë dorë nga kontrolli i sigurisë dhe do të kërkojë lirimin e të gjithë të burgosurve palestinezë nga burgjet izraelite. Pra, kjo nuk ka gjasa të jetë një rrugë më e shpejtë drejt një marrëveshjeje që sjell një armëpushim ose kthimin e pengjeve, sesa marrëveshja me faza për të cilën pothuajse gati palët u dakorduan vetëm dy javë më parë.

Pa dyshim, Izraeli dhe SHBA-ja kanë humbur një mundësi në fillim të këtij viti për të ruajtur marrëveshjen që e kanë trashëguar nga administrata Biden, një marrëveshje e mbështetur nga Këshilli i Sigurimit i OKB-së dhe që mund të ishte zgjatur përmes bisedimeve me një armëpushim në fuqi. 

3. Mbajtja e një propozimi për armëpushim 60-ditor: Mbështetësit e këtij opsioni, besojnë se rruga më e shpejtë për të ndaluar luftën dhe në fund të fundit për ta përfunduar atë plotësisht mbetet propozimi ekzistues me faza. Hamasi është i ndarë brenda radhëve të tij dhe SHBA-ja mund të ushtrojnë presion mbi tri vendet me ndikim - Katarin, Egjiptin dhe Turqinë, që të kërkojnë që Hamasi të pranojë marrëveshjen, t’i lirojë dhjetë pengje dhe të fillojë pauzën 60-ditore. Përndryshe për Hamasin dhe udhëheqësit e tij mund të përfshijë dëbimin nga Doha, së bashku me kërkesat për ekstradim në Shtetet e Bashkuara për rolin e tyre në vrasjen e amerikanëve, dhe sanksione të reja për të siguruar që ata të mos krijojnë vende të tjera, përveç ndoshta Iranit, ku do të ishin më pak efektivë dhe të prekshëm ndaj shënjestrave izraelite.

Ky presion së bashku me mbështetjen ndërkombëtare për marrëveshjen do të ndihmonte në ndikimin e atyre që qëndrojnë brenda Hamasit. Presioni ndërkombëtar ka rëndësi për Hamasin po aq sa presioni ushtarak.

Problemi me këtë opsion tani është se iniciativat franceze dhe britanike kanë larguar çdo presion apo nxitje të tillë nga Hamasi për të mbyllur çdo marrëveshje, pasi një shtet palestinez është premtuar në shtator, pavarësisht se çfarë ndodh me pengjet. Hamasi e sheh krijimin e një shteti palestinez jo si një qëllim përfundimtar, por si një trampolinë për t'i dhënë fund ekzistencës së Izraelit. Udhëheqësit e tij e kanë konsideruar iniciativën franceze "një nga frytet e 7 tetorit", dhe që atëherë Hamasi nuk ka treguar gatishmëri për të rikthyer bisedimet mbi marrëveshjen 60-ditore, një pikë e sjellë në vëmendje me shfaqjet groteske të pengjeve që janë gati të vdesin urie në tunele.

4. Pauzë humanitare unilaterale: Një opsion i jashtëzakonshëm do të mund të bënte që Izraeli të deklaronte një pauzë 30-ditore në operacionet e mëdha luftarake për të lehtësuar situatën humanitare në Gaza. Izraeli nuk do t'i tërhiqte forcat e tij nga pozicionet aktuale dhe do të ruante të drejtën për t'u përgjigjur në vetëmbrojtje, por kjo do ta zhvendoste menjëherë fokusin ndërkombëtar përsëri te Hamasi, duke u lejuar gjithashtu forcave ushtarake izraelite të pushonin dhe të riorganizoheshin.

Vërtet, kjo do t'i lejonte Hamasit të pushonte dhe të riorganizohej pa shpresë për një lirim të pengjeve në afat të shkurtër, por duke lehtësuar situatën e ndihmës, Izraeli mund të përfitonte strategjikisht duke ia hequr këtë kartë Hamasit dhe duke demonstruar se tani po korrigjon gabimet e veta. Ai gjithashtu mund të kërkojë qasje të Kryqit të Kuq Ndërkombëtar te pengjet si kusht për pauzën, një çështje urgjente duke pasur parasysh imazhet e tmerrshme të pengjeve që Hamasi i publikoi ditët e fundit.

Problemi me këtë opsion është se nuk thotë asgjë për atë që ndodh pas pauzës, largon më tej presionin nga Hamasi dhe do të ishte jashtëzakonisht jopopullor në Izrael, si brenda qeverisë së djathtë izraelite, por edhe brenda popullsisë së gjerë, duke përfshirë shumicën e familjeve të pengjeve që me të drejtë kërkojnë një proces që çon në një marrëveshje - jo një veprim të njëanshëm nga Izraeli që mund t'i sjellë dobi Hamasit pa asgjë në këmbim.

5. Ndërprerja e marrëdhënieve SHBA-Izrael: Mbështetësit e këtij opsioni besojnë se SHBA-ja duhet të njoftojë ndalimin e të gjitha shitjeve të mëtejshme të armëve për Izraelin dhe të kërkojë që Izraeli t'i japë fund luftës në mënyrë të njëanshme, edhe nëse Gaza mbetet nën kontrollin e Hamasit.

Disa shkojnë më tej dhe pretendojnë se kjo duhet të ndodhë edhe pa u liruar pengjet. Argumenti i tyre është se përparësia mbizotëruese është ndalimi i luftës dhe vetëm Shtetet e Bashkuara kanë ndikim te Izraeli për ta detyruar atë ta bëjë këtë. Sa i përket pengjeve, mbështetësit e këtij argumenti pretendojnë se Netanyahu, jo Hamasi, është pengesa kryesore për një marrëveshje dhe se duke ndaluar mbështetjen ushtarake amerikane, izraelitët mund të bëjnë lëshimet e nevojshme për të përfunduar një marrëveshje.

Këto argumente u drejtohen atyre që janë të tmerruar nga imazhet nga Gaza dhe që dëshirojnë një zgjidhje të shpejtë. Por ata nuk do të bënin asgjë për të ndaluar, e lëre më për t'i dhënë fund, luftës.

Hamasi nuk ka dhënë asnjë shenjë serioze se do t'i lirojë të gjithë pengjet nëse Izraeli thjesht dorëzohet, dhe nëse Hamasi mbetet në krye të Gazës, nuk ka asnjë shans për paqe afatgjatë ose një plan ndihme të mbështetur ndërkombëtarisht për të cilin Rripi i Gazës ka aq shumë nevojë. 

Sidoqoftë, ky është një opsion i motivuar politikisht dhe jo realist për ata që synojnë vërtet të ndalojnë luftën. Gjithashtu, është shumë e pamundur të ndodhë ndonjëherë. Trumpi nuk ka gjasa të prishë marrëdhëniet me Izraelin, dhe Izraeli nuk ka gjasa të tërhiqet thjesht nga Gaza pa të gjithë pengjet izraelite dhe pa një marrëveshje që siguron që Hamasi të mos mund ta mbajë kontrollin e tij atje.

Kombinimi i opsioneve dy, tre dhe katër ofron një rrugë të menjëhershme për të lehtësuar krizën humanitare, duke e kthyer fokusin drejtpërdrejt te Hamasi dhe duke i shfrytëzuar propozimet jokonstruktive që vijnë nga Parisi, Londra dhe kryeqytete të tjera.

Kjo rrugë e re, quajeni Opsioni 6, do të ishte kombinim i një pauze të njëanshme 30-ditore në operacionet ushtarake izraelite për të lehtësuar situatën humanitare me një ultimatum që deri në fund të 30 ditëve, Hamasi të lirojë gjysmën e pengjeve të gjallë për të zgjatur armëpushimin me 60 ditë sipas propozimit ekzistues. Nga aty, mund të vazhdohet me një angazhim të vendosur, të mbështetur nga SHBA-ja, për të negociuar gjatë atyre 60 ditëve, një marrëveshje gjithëpërfshirëse për t'i dhënë fund luftës me një strukturë të re qeverisjeje në Gaza dhe lirimin e të gjitha pengjeve të mbetura.

Nëse Hamasi refuzon t’i lirojë gjysmën e pengjeve të mbetura pas 30 ditësh, atëherë pauza e njëanshme e Izraelit do të merrte fund. Izraeli mund të kthehej në operacionet ushtarake, por pasi ushtria e tij të jetë riorganizuar dhe me legjitimitetin për objektivat e tij disi të pranuara ndërkombëtarisht.

Kjo gjithashtu mund të pengojë iniciativën franceze për të njohur shtetësinë palestineze në asamblenë e përgjithshme të OKB-së muajin e ardhshëm: Nëse, pas pauzës së njëanshme të Izraelit, Hamasi nuk ka liruar dhjetë pengje, atëherë pengesa për paqen do të ishte qartësisht Hamasi. Nga ana tjetër, nëse Hamasi i liron dhjetë pengjet dhe hyhet në një dritare 60-ditore për negociata për t'i dhënë fund luftës, atëherë nuk do të kishte kuptim të shpallej shtetësia palestineze në fillim të këtij procesi.

Ndërrimi i skenarit

Në thelb, kjo është një mundësi për Izraelin dhe Shtetet e Bashkuara që ta ndryshojnë tërësisht skenarin, të adresojnë urgjentisht krizën humanitare në Gazë dhe ta vendosin përgjegjësinë për përfundimin e krizës më drejtpërdrejt mbi Hamasin, aty ku i takon. Trumpi dhe Netanyahu mund të mos e favorizojnë një opsion të tillë.

Është gjithashtu i vetmi opsion i zbatueshëm në këtë moment që ka të ngjarë të arrijë atë që të gjithë duam të shohim: ndihma të shpërndara në të gjithë Gazën, pengje që dalin nga Gaza dhe një fund të luftës me Hamasin që nuk qeveris më ose nuk e kontrollon Gazën.

Alternativat mund të fitojnë pikë retorike, por ato nuk do të ndihmojnë askënd në Gazë, as civilët e bllokuar në këtë luftë të tmerrshme, as pengjet që tani janë në tunele për më shumë se 600 ditë.
Është koha për ta ndryshuar skenarin. Kjo do të thotë opsioni 6.