Zgjimi pas një ëndrre të keqe mund ta lë zemrën duke rrahur fort, por efektet mund të jenë shumë më të gjata se veç të një nate pa gjumë.
Të rriturit që vuajnë nga ëndrrat e këqija çdo javë, janë të rrezikuar tri herë më shumë të vdesin para moshës 75-vjeçare sesa ata që i shohin më rrallë.
Ky konkludim alarmant, i cili nevojitet ende të rishikohet, vjen nga studiues të cilët kanë mbledhur të dhëna për një kohë të gjatë në SHBA, duke përfshirë 4000 njerëz nga mosha 26 deri në 74 vjeç.
Në fillim, pjesëmarrësit kanë raportuar sa shpesh ëndrrat e këqija ua kanë ndërprerë gjumin. Gjatë 18 vjetëve, studiuesit kanë përcjellë se sa njerëz kanë vdekur në moshë më të re – 227 në total.
Edhe pse janë konsideruar rreziqet e përbashkëta si mosha, gjinia, shëndeti mendor, pirja e duhanit dhe mbipesha, personat që kanë pasur ankthe në gjumë çdo javë, është gjetur se janë shumë më të rrezikuar të vdesin në moshë më të re, duke qenë rrezik pothuajse i njëjtë me pirjen e duhanit.
Ekipi shqyrtoi gjithashtu “orët epigjenetike” – shenja kimike në ADN që veprojnë si numërues biologjik të kilometrazhit. Njerëzit që kanë ankthe të shpeshta, ishin bilogjikisht më të vjetër nga sa sugjeronin certifikatat e tyre të lindjes.
Shkenca prapa britmës së heshtur
Plakja më e shpejtë përbën rreth 39 për qind të lidhjes midis maktheve dhe vdekjes së hershme, duke nënkuptuar se çfarëdo që po shkakton ëndrra të këqija, po i çon njëkohësisht qelizat e trupit drejt vijës së fundit.
Si mund të lë gjurmë trup një britmë që nuk është bërë kurrë? Makthet ndodhin gjatë të ashtuquajturit gjumë me lëvizje të shpejta të syve, kur truri është shumë aktiv por muskujt janë të paralizuar. Rritja e papritur e adrenalinës, kortizolit dhe kimikateve të tjera që luftojnë ose ikin, mund të jetë po aq e fortë sa çdo gjë që përjetohet ndërsa jeni zgjuar. Nëse ajo zile alarmi bie natë pas nate, përgjigja ndaj stresit mund të mbetet pjesërisht e ndezur gjatë gjithë ditës.
Stresi i vazhdueshëm ndikon negativisht në trup. Ai shkakton inflamacion, rrit presionin e gjakut dhe përshpejton procesin e plakjes, duke konsumuar masat mbrojtëse të kromozomeve tona.
Për më tepër, zgjimi nga ankthet prish gjumin e thellë, kohën vendimtare kur trupi riparon vetën dhe largon mbeturinat në nivel qelizor. Së bashku, këto dy efekte, stresi i vazhdueshëm dhe gjumi i dobët, mund të jenë arsyet kryesore pse trupi duket më i vjetër.
Ideja që gjumi i keq nga ëndrrat e këqija e dobëson shëndetin, nuk është tërësisht i re. Studimet e mëhershme kanë treguar se të rriturit të cilët kanë pasur makthe çdo javë janë më të prirë të zhvillojnë sëmundjen e demencës, vite më herët para se të shfaqen simptomat e përditshme.
Provat gjithnjë e në rritje sugjerojnë se zonat e trurit të përfshira në ëndërrim janë gjithashtu të prekura nga sëmundjet e trurit, kështu që ankthet e shpeshta mund të jenë shenjë paralajmëruese e hershme e problemeve neurologjike.
Ankthet janë gjithashtu çuditërisht të zakonshme. Afërsisht 5 për qind e të rriturve raportojnë të paktën një në çdo javë dhe 12.5 për qind çdo muaj.
Meqenëse janë të shpeshta dhe të trajtueshme, gjetjet e reja i konsiderojnë makthet një shqetësim të frikshëm të shëndetit publik. Terapia njohëse e sjelljes për pagjumësinë, terapia e provave të imazheve, ku ofruesit rishkruajnë mbylljen e një makthi të përsëritur ndërsa zgjohen dhe hapa të thjeshtë si dhomat e ftohta, të errëta dhe pa ekrane të mirëmbajtjes kanë treguar të gjitha se frenojnë frekuencën e anktheve.
Para se të nxjerrim përfundime të nxituara, ka disa gjëra të rëndësishme për t'u mbajtur mend. Studimi përdori raportet e vetë njerëzve për ëndrrat e tyre, të cilat mund ta bëjnë të vështirë të dallosh ndryshimin midis një ëndrre të keqe tipike dhe një makthi të vërtetë. Gjithashtu, shumica e njerëzve në studim ishin amerikanë, kështu që gjetjet mund të mos vlejnë për të gjithë.
Dhe mosha biologjike u mat vetëm një herë, kështu që ende nuk mund të themi nëse trajtimi i maktheve ngadalëson kohën. Çështja kryesore është se puna u prezantua si një abstrakt konference dhe ende nuk i ka kaluar provës së rishikimit nga kolegët.
Pavarësisht këtyre kufizimeve, studimi ka pika të forta të rëndësishme që e bëjnë të vlefshme për t'u marrë seriozisht. Studiuesit përdorën grupe të shumta pjesëmarrësish, i ndoqën ata për shumë vite dhe krahasuan të dhënat zyrtare të vdekjeve me të dhënat e vetë-raportuara. Kjo do të thotë që thjesht nuk mund t'i shpërfillim gjetjet si një rastësi statistikore.
Nëse ekipet e tjera kërkimore mund t'i përsërisin këto rezultate, mjekët mund të fillojnë t'i pyesin pacientët për makthet e tyre gjatë kontrolleve rutinë - së bashku me matjen e presionit të gjakut dhe kontrollin e niveleve të kolesterolit.
Terapitë që zbutin ëndrrat e frikshme janë të lira, jo-invazive dhe tashmë të disponueshme. Shkallëzimi i tyre mund të ofrojë një shans të rrallë për të shtuar vite në jetë, duke përmirësuar njëkohësisht cilësinë e orëve që kalojmë në gjumë.
