Konsumatorët, të pambrojtur

Raporti i Zyrës Kombëtare të Auditimit për mbrojtjen e të drejtave të konsumatorëve në Kosovë ka gjetur dobësi të rëndësishme në funksionimin e sistemit. Sipas këtij raporti, qytetarët në markete gjejnë çmime të ndryshme në rafte nga ato të cilat i paguajnë në arkë. Një e katërta e ankesave mbesin të pazgjidhura, e për ato raste që marrin epilog, shpesh operatorët ekonomikë nuk gjobiten

Konsumatorët janë të pambrojtur ndaj mashtrimeve, qoftë kur blejnë ushqime në market, rroba në dyqane apo produkte përmes internetit, ka evidentuar Zyra Kombëtare e Auditimit. 

Në raportin që merret me efikasitetin e sistemit për mbrojtjen e të drejtave të konsumatorëve, ZKA-ja ka audituar funksionimin e këtij sistemi në periudhën 2022–2024 dhe ka gjetur se ai nuk është i koordinuar mirë e paraqet dobësi të theksuara në secilën hallkë të tij.

Rreth një e katërta e ankesave, çdo vit, mbesin të pazgjidhura thuhet në raport. 

“Mashtrimi i konsumatorit dhe mosrespektimi i garancive janë shkeljet më të shpeshta, me një rritje të dukshme të rasteve të mashtrimit në vitin 2024. Po ashtu, çdo vit ka pasur raste të konsiderueshme ku konsumatorëve nuk u është kthyer malli apo janë përballur me çmime të ndryshme nga ato të ekspozuara në rafte”, thuhet në raport.

Procesi i trajtimit të ankesave nis me pranimin dhe regjistrimin e tyre nga Departamenti për Mbrojtjen e Konsumatorit që funksionon në kuadër të Ministrisë së Industrisë, Tregtisë dhe Ndërmarrësisë, i cili e përcjell rastin tek Inspektorati Qendror për Mbikëqyrje të Tregut. 

Pas inspektimit në terren, IQMT vendos për rastin, ndërsa DMK informon konsumatorin për rezultatin.
Megjithatë ZKA-ja ka gjetur se inspektimet në terren kryhen kryesisht pas ankesave individuale dhe jo në bazë të analizës së rrezikut.

Gjithashtu sipas raportit shqetësuese është se IQMT nuk ka mekanizma për mbikëqyrjen e tregtisë elektronike, duke lënë konsumatorët të pambrojtur ndaj mashtrimeve online.

“Nga analiza e mostrave të shqyrtuara gjatë auditimit nuk janë identifikuar raste të mashtrimeve online që janë proceduar penalisht”, thuhet në raport.

Gjithashtu thuhet se inspektorati nuk dokumenton veprimet e ndërmarra, nuk nxjerr masë administrative ose urdhëresë me afat, por luan rolin e ndërmjetësuesit mes konsumatorit dhe operatorit ekonomik duke zgjedhur çështjen me biseda verbale e shpesh nuk shqiptohet as gjobë. 

Edhe kur subjektet gjobiten, sipas raportit, ato nuk rriten nëse shkelja përsëritet. 

“Në rastet kur OE-të kanë mashtruar konsumatorët me çmime të ndryshme ndërmjet raftit dhe arkës, gjobat kanë mbetur të njëjta (1,000 euro) edhe pse shkelja është përsëritur disa herë brenda të njëjtit muaj. Kjo tregon se masa nuk ka qenë progresive dhe nuk ka shërbyer si mjet për të ndaluar shkeljet”, thuhet në raportin e ZKA-së.

ZKA-ja ka gjetur se 26 për qind e qytetarëve e kanë pasur të paqartë se ku mund të ankohen. 

Mungesa e prezencës së Departamentit për Mbrojtjen e Konsumatorit në rrjetet sociale, si Facebook, ka dobësuar komunikimin me qytetarët. 

Sipas auditorit, DMK ka vendosur të mos përdorë këto platforma, duke ndërprerë kontaktin e drejtpërdrejtë me konsumatorët.