Udhëheqësi i Iranit sheh rrethin e tij të ngushtë teksa zbrazet nga Izraeli

Udhëheqësi Suprem 86-vjeçar i Iranit, Ajatollah Ali Khamenei, shfaqet si një figurë gjithnjë e më e vetmuar.

Khamnei ka parë këshilltarët e tij kryesorë ushtarakë dhe të sigurisë të vriten nga sulmet ajrore izraelite, duke lënë boshllëqe të mëdha në rrethin e tij të ngushtë dhe duke rritur rrezikun e gabimeve strategjike, sipas pesë personave të njohur me procesin e tij të vendimmarrjes.

Një nga këto burime, i cili merr pjesë rregullisht në takime me Khamenein, e ka përshkruar rrezikun e llogaritjes së gabuar për Iranin në çështjet e mbrojtjes dhe stabilitetit të brendshëm si "jashtëzakonisht të rrezikshëm".

Disa komandantë të lartë ushtarakë janë vrarë që nga e premtja, përfshirë këshilltarët kryesorët të Khameneit nga Garda Revolucionare, forca ushtarake elitare e Iranit, komandanti i përgjithshëm i Gardës Hossein Salami, shefi i saj i hapësirës ajrore, Amir Ali Hajizadeh, i cili drejtoi programin e raketave balistike të Iranit, dhe shefin e spiunazhit Mohammad Kazemi.

Këta burra ishin pjesë e rrethit të ngushtë të udhëheqësit suprem prej afërsisht 15-20 këshilltarësh, që përfshinin komandantë të Gardës, klerikë dhe politikanë, sipas burimeve, të cilat përfshijnë tre persona që marrin pjesë ose kanë marrë pjesë në takime me udhëheqësin për çështje të mëdha, dhe dy të afërt me zyrtarë që marrin pjesë rregullisht.

Grupi i lirshëm mblidhet në baza ad-hoc, kur zyra e Khameneit kontakton këshilltarët përkatës për t'u mbledhur në kompleksin e tij në Teheran për të diskutuar një vendim të rëndësishëm, thanë të gjithë njerëzit. Anëtarët karakterizohen nga besnikëri e palëkundur ndaj tij dhe ideologjisë së Republikës Islamike, shtuan ata.

Khamenei, i cili është burgosur para revolucionit të vitit 1979 dhe është gjymtuar nga një sulm me bombë përpara se të bëhej udhëheqës në vitin 1989, është thellësisht i përkushtuar për të ruajtur sistemin islamik të qeverisjes së Iranit dhe thellësisht mosbesues ndaj Perëndimit.

Sipas sistemit të qeverisjes së Iranit, ai ka komandën supreme të forcave të armatosura, fuqinë për të shpallur luftë dhe mund të emërojë ose shkarkojë figura të larta, përfshirë komandantët ushtarakë dhe gjyqtarët.

Khamenei merr vendimin përfundimtar për çështje të rëndësishme, megjithëse ai vlerëson këshillat, dëgjon me vëmendje pikëpamjet e ndryshme dhe shpesh kërkon informacione shtesë nga këshilltarët e tij, sipas një burimi që merr pjesë në takime.

"Dy gjëra mund të thuash për Khamenein: ai është jashtëzakonisht kokëfortë, por edhe jashtëzakonisht i kujdesshëm. Ai është shumë i kujdesshëm. Kjo është arsyeja pse ai ka qenë në pushtet për aq kohë sa ka qenë", ka thënë Alex Vatanka, drejtor i Programit të Iranit në Institutin e Lindjes së Mesme në Uashington.

"Khamenei është mjaft i pozicionuar për të bërë analizën bazë të kostos dhe përfitimit, e cila në të vërtetë në thelb ka prioritet një gjë tjetër: mbijetesën e regjimit", ka shtuar ai.

Fokusi te mbijetesa është vënë vazhdimisht në provë. Khamenei ka vendosur Gardën Revolucionare dhe milicinë e saj të lidhur me Basij për të shuar protestat kombëtare në vitet 1999, 2009 dhe 2022.

Ndërsa forcat e sigurisë kanë qenë gjithmonë në gjendje t’u mbijetojnë demonstratave dhe të rivendosin sundimin shtetëror, vitet e sanksioneve perëndimore kanë shkaktuar mjerim të përhapur ekonomik që analistët thonë se në fund të fundit mund të kërcënojnë trazirat e brendshme.

Rreziku vështirë se mund të jetë më i lartë për Khamenein, i cili përballet me një luftë në rritje me Izraelin, i cili ka synuar vendet dhe personelin bërthamor dhe ushtarak me sulme ajrore, duke tërhequr sulme hakmarrëse iraniane.

Pesë personat e njohur me procesin e vendimmarrjes së Khameneit theksuan se persona të tjerë të brendshëm që nuk janë synuar nga sulmet e Izraelit mbeten të rëndësishëm dhe me ndikim, duke përfshirë këshilltarët kryesorë për çështje politike, ekonomike dhe diplomatike.

Khamnei emëron këshilltarë të tillë për të trajtuar çështjet ndërsa ato lindin, duke zgjeruar shtrirjen e tij drejtpërdrejt në një gamë të gjerë institucionesh që përfshijnë fushat ushtarake, të sigurisë, kulturore, politike dhe ekonomike, thanë dy nga burimet.

Burimet kanë thënë se djali i tij, Mojtaba, është bërë gjithnjë e më qendror në këtë proces gjatë 20 vjetëve të fundit, duke ndërtuar një rol që ndërthur personalitetet, fraksionet dhe organizatat e përfshira për të koordinuar çështje specifike, kanë thënë burimet.

Një klerik i rangut të mesëm, i parë nga disa persona të brendshëm si një pasardhës i mundshëm i babait të tij në plakje, Mojtaba ka ndërtuar lidhje të ngushta me Gardën, duke i dhënë atij ndikim shtesë në të gjithë aparatin politik dhe të sigurisë të Iranit, kanë shtuar njerëzit.

Ali Asghar Hejazi, zëvendësi i çështjeve të sigurisë politike në zyrën e Khameneit, është përfshirë në vendime të ndjeshme të sigurisë dhe shpesh përshkruhet si zyrtari më i fuqishëm i inteligjencës në Iran, sipas burimeve.

Ndërkohë, kreu i zyrës së Khameneit, Mohammad Golpayegani, si dhe ish-ministrat e jashtëm Ali Akbar Velayati dhe Kamal Kharazi, dhe ish-kryetari i parlamentit Ali Larijani, mbeten njerëz të besuar për çështje diplomatike dhe të politikave të brendshme, siç është mosmarrëveshja bërthamore, thanë njerëzit.

Megjithatë, humbja e komandantëve të Gardës Revolucionare shkatërron radhët e larta të një organizate ushtarake që Khamenei e ka vënë në qendër të pushtetit që kur është bërë udhëheqës suprem në vitin 1989, duke u mbështetur në të si për sigurinë e brendshme ashtu edhe për strategjinë rajonale.

Ndërsa zinxhiri i rregullt i komandës së ushtrisë kalon nëpër ministrinë e Mbrojtjes nën presidentin e zgjedhur, Garda i përgjigjet personalisht Khameneit, duke siguruar pajisjet më të mira ushtarake për degët e tyre tokësore, ajrore dhe detare dhe duke u dhënë komandantëve të tyre një rol të madh shtetëror.

Ndërsa përballet me një nga momentet më të rrezikshme në historinë e Republikës Islamike, Khamenei e gjen veten të izoluar edhe më tej nga humbjet e fundit të këshilltarëve të tjerë kryesorë në rajon, ndërsa koalicioni "Boshti i Rezistencës" i Iranit është goditur nga Izraeli.

Shefi i Hezbollahut, Hassan Nasrallah, i cili ishte personalisht i afërt me udhëheqësin iranian, është vrarë nga një sulm ajror izraelit në shtator të vitit të kaluar dhe presidenti sirian Bashar al-Assad u rrëzua nga rebelët në dhjetor.