-
Përktheu:
Vita Abrashi-Kajtazi
- 29 tetor 2025 09:49
- Shpërndaje në:
A keni menduar ndonjëherë se si mund të nuhatet lufta? Apo era e dashurisë, aroma e shenjtë e fesë, apo era e rëndë e Parisit mesjetar? Një ekspozitë e re në Gjermani u jep vizitorëve mundësinë të përjetojnë historinë përmes nuhatjes.
Ekspozita “Fuqia e fshehtë e aromave”, e hapur për publikun në muzeun Kunstpalast në Dyseldorf, i çon vizitorët në një udhëtim përmes më shumë se 1.000 vjetëve histori kulturore, duke i bashkuar aromat me veprat e artit, ka shkruar agjencia e lajmeve Associated Press.
“Kjo ekspozitë është një eksperiment dhe ftesë për publikun tonë që ta zbulojë historinë e aromave me hundën e vet”, ka thënë drejtori i përgjithshëm i muzeut, Felix Krämer.
Ekspozita është e organizuar në mënyrë kronologjike, nga artefaktet fetare të mesjetës deri tek arti bashkëkohor i shekullit XXI. Në 37 sallat e saj janë vendosur pajisje aromatizuese që shpërndajnë 81 aroma të ndryshme, duke krijuar lidhje mes periudhave historike dhe veprave artistike.
Në një sallë të errët ku ekspozohen skulptura të krishtera prej druri, vizitorët përshëndeten nga aroma e mirrës, simbol i lutjes dhe pastrimit shpirtëror në krishterim, por edhe në judaizëm dhe islam.
Aromat, siç shpjegon ekspozita, nxisin reagime emocionale më të forta se çdo shqisë tjetër. Kjo kuptohet qartë kur vizitorët ndalojnë te pjesa që i kushtohet Luftës së Parë Botërore: sapo shtypin butonin, përballen me një aromë të përzier baruti, gjaku dhe squfuri.
“Kushdo që e ka përjetuar luftën, qoftë edhe në mënyrë të zakonshme, do ta urrejë atë aromë. Këtu mund të nuhasësh brutalitetin e saj”, ka thënë kuratori i ekspozitës, Robert Müller-Grünow, ekspert ndërkombëtar në fushën e teknologjisë së aromave.
Sipas tij, kjo është ekspozita e parë në botë që sjell aromat në muze në këtë formë, format dhe shkallë.
Në anën tjetër të përvojës ndijore, një pikturë e Peter Paul Rubensit nga viti 1610, “Venusi dhe Adonisi”, paraqet dashnorë të përqafuar në një atmosferë plot pasion.
“Kjo sallë flet për pasionin dhe emocionet. Aromat këtu dominohen nga trëndafilat dhe aroma e kafshës civet, që në shekullin XVII konsiderohej joshëse, por sot shumëkush e gjen të pakëndshme”, ka shpjeguar Müller-Grünow.
Një tjetër aromë e fortë është ajo e Parisit mesjetar, një përzierje kanalizimesh, myku dhe trupash të palarë, që ka bërë disa vizitorë të kolliten nga era e rëndë.
Në kontrast, salla që përfaqëson vitet ’20 të shekullit të kaluar është plot energji dhe optimizëm.
Në të ekspozohet piktura “Lamtumira nga Dyseldorfi” e artistit gjerman Gert Wollheim, që përshkruan çlirimin e grave të asaj kohe, kur ato filluan të vinin buzëkuq të kuq, të prisnin flokët shkurt dhe të pinin duhan në publik.
Këtu, ajri mbushet me aromën e duhanit, vaniljes dhe lëkurës, një përzierje që kujton parfumet klasike si “Tabac Blond” të shtëpisë franceze “Caron”, lansuar më 1919.
Në seksionin e artit modern, pranë veprave të Andy Warhol, Yves Klein dhe Günther Uecker, vizitorët përballen me aroma bashkëkohore që kujtojnë brendet e njohura si Coca-Cola apo linjën ajrore gjermane Eurowings, e cila shpërndan aromë relaksuese në kabinë kur pasagjerët hipin në avion.
Ekspozita trajton edhe përdorimin e aromave në marketing dhe teknologjinë moderne të parfumeve, duke përfshirë molekulën “Iso E Super”, një aromë që, ndonëse tingëllon si lloj karburanti, në fakt është një përbërës që i jep ndjesi druri dhe butësi lëkure.
“Ka një aromë që të kujton drurin, por edhe diçka shumë të ngrohtë e njerëzore. Është aromë që të tërheq”, ka shpjeguar Müller-Grünow.
Ekspozita “Fuqia e fshehtë e aromave” do të qëndrojë e hapur deri më 8 mars, dhe për shumë vizitorë përvoja ishte krejtësisht e re.
“Kam qenë më parë në këtë koleksion, por tani është diçka krejt ndryshe. Aromat që përputhen me pikturat dhe epokat e bëjnë përvojën shumë më emocionuese”, ka thënë vizitorja Kirsten Gnoth.